مقاله «آزمونهـاي روانـي»

دسته بندي : علوم انسانی » روانشناسی
«آزمونهـاي روانـي»
مقدمـه :
يكي از هدفهاي عمدة هر علم ، اندازه گيري پديده هاي مورد نظر و دادن جنبة كمي به آنهاست. وقتي پديده اي را با اعداد و ارقام نشان مي دهيم براحتي مي توانيم آن را طبقه بندي و قوانين دربارة آنها وضع كنيم.
هر علم روان شناسي، مجموعه شيوه هايي كه به ما كمك مي كند تا ويژگيهاي رواني اسنان را از حالت كيفي به حالت كمي درآوريم.
اصطلاحاً «روش روان سنجي» ناميده مي شود. روان سنجي، در معناي وسيع كلمه، يعني استفاده از روش آزمايش. اما در معناي محدود كلمه يعني بهره گيري از آزمونهاي رواني براي اندازه گيري توانائيهاي ذهني.
تعريف آزمون رواني :
اگر استعداد را امكان انجام دادن يك عمل يا آشكار ساختن يك رفتار در نظر بگيريم. آزمون رواني به فن يا شيوه اي كه به طور علمي تهيه مي شود و امكان ارزشيابي عين استعدادهاي فردي را فراهم مي آورد تعريف مي كنيم.
استعمال روزافزون آزمون ها و ظهور انواع مختلف آزمايشهاي رواني باعث شده تا تعريف آزمونها از دقت و صراحت بيشتري نسبت به گذشته برخوردار شوند.
تعاريف مختلف آزمون عبارتند از:
پروفسور آندره زي (1970ـ پاريس) آزمون رواني را چنين تعريف مي كند: وسيله تمايز بين افراد براساس يك درجه بندي.
تعريف آناستازي (1970ـ لندن) از آزمون: اندازة استاندارد و عيني از چگونگي يك رفتار.
تعريف پيرپيشو (روان شناس معاصر فرانسوي) از آزمون: يك موقعيت استاندارد شده كه به عنوان انگيزه براي يك رفتاربه كار مي رود. اين رفتار، كمي يا كيفي، با ميانگين افراد ديگري كه در همان موقعيت قرار گرفته اند مقايسه مي شود. اين مقايسه اجازه مي دهد تا رفتار فرد به صورت كمي نمره گذاري شود يا از نظر تيپ شناسي طبق بندي گردد. به عبارت ديگر، رفتار فرد به صورت عددي يا توصيفي ارزشيابي شود.
تعريف پيرپيشو از آزمون، چهار مورد را ايجاب مي كند:
الف) موقعيت تجربي (محيط اجراي آزمون، مواد آزمون، نگرش آزماينده و …) بايد به طور كامل تعريف شود و همة موارد بطور يكسان تكرار گردد.
ب) ثبت رفتاري كه آزمودني در مقابل آزمون نشان مي دهد بايد صريح و عيني باشد. بر حسب موارد آزمون، بسيار متنوع خواهد بود.
ج) رفتار ثبت شده بايد، نسبت به رفتار گروهي از آزمودنيها مقايسه و ارزشيابي اماري قرار گيرد. اين مقايسه الزامي است و آزمايش كه مقايسه آماري نداشته باشد آزمون رواني به حساب نمي آيد.
د) طبق بندي آزمودني نسبت به گروه مرجع هدف نهايي يك آزمون مي باشد.
تعريف انجمن بين المللي پيسكوتكنيك1 از آزمون كه نسبت به تعاريف فوق كاملتر است. عبارت است از: يك آزمايش معين كه انجام فعاليتي را ايجاب مي كند، براي همة آزمودنيها يكسان است.
شيوة مشخص براي برآورد موفقيت يا شكست يا درجه بندي عددي موفقيت دارد. فعاليت
آزمودن ممكن است شامل معلومات اكتسابي (ازمونهاي معلومات)، كنشهاي حس ـ حركتي يا
رواني (آزمونهاي روان شناختي) باشد.
انواع آزمونهاي رواني :
شروع واقعي آزمونهاي رواني از سال 1896، با مقاله اي كه توسط آلفرد بينه و ويليام هانري در مجلة روان شناس منتشر كردند آغاز شد و در آن مقاله اكثر آزمونهاي موجود را كه به نظر آنها فقط اعمال بسيار ساده و پائين ذهن را اندازه مي گرفتند مورد انتقاد قرار دادند. آنها ، براي اندازه گيري استعدادهاي واقعي ذهن، آزمونهايي را پيشنهاد كردند كه به رفتار زندگي واقعي نزديكتر بود. آزمون يك روش نظامه اي براي سنجش نمونه اي از رفتار و يك وسيلة اندازه گيري در روان شناس و تعليم و تربيت است. اندازه گيريهاي رواني و تربيتي، علاوه بر آزمون كه معروفترين وسيلة اندازه گيري است، با روشهاي ديگري مثل مشاهده و مصاحبه و پرسشنامه و فهرست خصوصيات و مطالعات باليني و … نيز انجام مي گيرد. با توجه به تعداد بسيار زياد آزمونها و كثرت و پيچيدگي جنبه هاي مختلف رفتار آدمي، طبقه بندي انواع آزمونهاي رواني و تربيتي بسيار مشكل است و نمي توان رضايت همگان را جلب كرد. طبقه بندي هايي كه از آزمونها به عمل مي آيد، ديدگاههاي مختلفي را منعكس مي كند. البته هر نوع طبقه بندي اي كه به عمل آيد مطلق نخواهد بود بلكه تا اندازه اي نظر شخصي مؤلف را منعكس خواهد كرد. طبقه بندي آزمونها به خاطر تسهيل در كار انجام مي گيرد.
مي توان آزمونها را از ديدگاههاي مختلف طبقه بندي كرد:
1ـ طبقه بندي از نظر عملكرد .
2ـ طبقه بندي از نظر ماهيت محتوا .
3ـ طبقه بندي از نظر شيوة كاربرد .
4ـ طبقه بندي از نظر هدف عملي .
5ـ طبقه بندي از نظر فن تهيه .
كه ما در مورد هي يك توضيحي مختصر مي دهيم.
1ـ طبقه بندي از نظر عملكرد :
اين نوع از طبقه بندي جنبة بنيادي دارد و تقريباً در همة كتابهاي پيسكوتكنيك مورد قبول واقع شده است. مثلاً مي گويند كه فلان آزمون، هوش، استعداد، شخصيت، رغبت و … فرد را اندازه مي گيرد. با توجه به نظر فوق آزمونها، مي توان دو گروه آزمون تشخيص داد كه تا اندازه اي مستقل از يكديگرند:
الف) آزمونهاي كارآيي (بازده) .
ب) آزمونها شخصيت (كيفي) .
الف) آزمونهاي كارآيي يا بازده : اين آزمونها ايجاب مي كنند تا آزمودني بازدهي را از خود نشان دهد و يك واقعيت عيني را تحقق بخشد. اين آزمونها زمينة غيرقابل اعتراض روان سنجي را تشكيل مي دهند و نيز رضايتبخش ترين طبقه بندي كه براساس درجه كمي متغير مورد آزمايش انجام مي گيرد، مي باشد. در ميان آزمونهاي كارآيي، مي توان آزمونهاي هوش كلي و آزمونهاي استعداد را تشخيص داد.
آزمونهاي هوش كلي نيز به نوبة خود به دو گروه تقسيم مي شوند :
الف) آزمونهاي سني (رشد) .
ب) آزمونهاي هوش كمي (مطلق) .
الف) گروه اول آزمونهاي سني : هوش را به عنوان كنش در نظر مي گيرد كه به موازات پختگي متحول مي شود. گروه دوم آزمونهاي هوش كمي، سعي مي كند تا استعداد ذهني را مستقل از عامل رشد اندازه بگيرد و مخصوصاً اندازه گيري هوش بزرگسال را مورد توجه قرار مي دهد. واقعيت اين است كه بسيار از آزمونها به هر دو گروه تعلق دارند. تنها شيوة بيان نتايج فرق يم كند. بعضي از آزمونها نيز به طبقة آزمونهاي كارآيي تعلق دارند اما در كاربرد آنها جنبه هاي كيفي از اهميت بيشتري برخوردار است. مانند مقياسهاي تحليلي و آزمونهاي تفكر مفهومي.
مقياسهاي تحليل از سريهاي مختلف تشكيل مي شوند كه هر يك بطور جداگانه نمره گذاري مي شود و بعد جمع كل نمرات به دست مي آيد. بنابراين اين آزمونها نه تنها سطح روان بلكه ساخت آن را نيز مشخص مي كنند. آزمونهاي تفكر مفهومي سعي مي كنند بيشتر به روش باليني نزديكتر شوند و در اجراي آنها آزمايشگر سعي مي كند تا شيوة تشكيل مفاهيم را در نظر بگيرد نه نتايج تشكيل آنها را. با وجود اين آزمونهاي تحليلي بازده را نيز در نظر مي گيرند. به كمك آنها مي توان سطوح خاص و سطح كل را كه از مجموع سطوح خاص حاصل مي شود، به دست آورد. اين آزمونها اجازه مي دهند تا افراد از نظر بازده مطلق خود و از لحاظ ساخت ذهني خود مورد مقايسه قرار گيرند.
ب) آزمونهاي شخصيت يا كيفي : آزمونهاي شخصيت به تعيين منش، جنبه هاي كيفي و عناصر غيرشناختي (غيرقابل اندازه گيري) رفتار زمينة روان توصيفي1 تعلق دارند. مي توان آزمونهاي شخصيت را كه امروزه تعدادشان بسيار زياد است به طور كلي به دو گروه بزرگ تقسيم كرد:
آزمونهاي تحليلي (عيني) ، آزمونهاي فرافكن (تركيبي) .
در مورد آزمونهاي شخصيت، معمولاً آزمونهاي عيني در مقابل آزمونهاي فرافكن سخن به ميان مي آورند. در واقع آزمونهاي عيني و فرافكن، نه دو مقولة كاملاً مخالف، بلكه آزمونهاي عين شخصيت معمولاً شامل يك دسته سؤالات مكتوب هستند كه پاسخ آنها به صورت صحيح يا غلط، آري يا نه، موافق يا مخالف و يا جوابهايي از اين قبيل داده مي شود. نمره گذاري اين آزمونها كاملاً عيني است. زيرا پاسخهاي آزمون شونده فاقد ابهام است. پرسشنامة شخصيتي كاليفرنيا، پرسشنامة شخصيتي چند وجهي مينه سوتا و آزمون زمينه يابي خلق و خويي گيلفرود ـ زيهرمان در شمار آزمونهاي عيني شخصيت به حساب مي آيند.
دسته بندی: علوم انسانی » روانشناسی

تعداد مشاهده: 8236 مشاهده

فرمت فایل دانلودی:.rar

فرمت فایل اصلی: word قابل ویرایش

تعداد صفحات: 45

حجم فایل:32 کیلوبایت

 قیمت: 1,600 تومان
پس از پرداخت، لینک دانلود فایل برای شما نشان داده می شود.   پرداخت و دریافت فایل پشتیبانی 24 ساعته : 09909994252